KONKORDATO HUKUKU YAZI DİZİSİ – 5

    KONKORDATO KOMİSERİNİN GÖREV VE YETKİLERİ

Konkordato komiseri, konkordato anlaşmalarının yapılabilmesinden, mahkemelerdeki işlemlerin yürütülmesinden ve konkordato sürecinde borçlunun fiillerinden sorumlu kişidir.
İflasın ertelenmesi kurumundaki “kayyum” ile benzerlik gösterdiği noktalar olsa da konkordato komiserinin yükümlülükleri kanunda daha yoğun ve ağır olarak belirlenmiştir.

A. Geçici Mühlet Sürecinde Konkordato Komiserinin Görevleri
2004 Sayılı Kanun, Madde 286’da belirtilen gerekli evraklar ve ön proje mahkemeye
sunulduğunda mahkemece re’sen ve derhal geçici mühlet kararı verilmektedir.

Bu aşamada mahkeme borçlunun mal varlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri de almaktadır.
Mahkeme, geçici mühlet kararı verdiğinde konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir “geçici konkordato komiseri” atamaktadır.
Konkordato komiseri atanırken iş yüküne, alacaklı sayısına ve alacak miktarına da dikkat edilmelidir.
Mahkeme gerektiği takdirde üç konkordato komiseri atayabilir ve konkordato komiserlerinin ücretlerini mahkeme tayin etmektedir.
2004 Sayılı Kanun,Madde 290’da komiserin görev ve sorumlulukları açık bir şekilde belirlenmiştir fakat madde 290 genel olarak kesin mühlet sürecindeki sorumlulukları çerçevelemektedir.
Mahkeme geçici mühlet için öncelikle üç aylık bir süre vermektedir.
Bu üç aylık süre dolmadan borçlunun olduğu kadar geçici komiserin de yapacağı talep üzerine geçici mühlet en az iki ay kadar daha uzatılabilmektedir.
Uzatma talebi borçlu tarafından yapılsa dahi geçici komiserin görüşü alınmak zorundadır.
Buradan varılacak en önemli sonuç konkordato komiserinin konkordato sürecinde çok önemli bir rol oynadığıdır. Henüz başlangıç aşaması olan geçici mühlet sürecinde dahi yetki ve söz sahibidir.
Aynı zamanda geçici mühlet sürecinde geçici komiser görevlendirilmesine ilişkin kararlara karşı kanun koyucu kanun yolunu kapamıştır.
Taraflar geçici komiser görevlendirilmesine ilişkin kararlara karşı kanun yolun başvuramamaktadır.
Mahkemelerin kesin mühlete ilişkin kararlarını geçici mühlet içerisinde vermeleri sebebiyle geçici konkordato komiseri mühletler arasındaki geçişkenliği sağlayan ve kesin mühlet kararına ilişkin olan duruşmadan önce mahkemeye yazılı bir rapor sunmaktadır.
Mahkeme gördüğü takdirde beyanı alınmak üzere geçici komiserleri de duruşmaya davet edilebilmektedir.
“7101 Sayılı Kanun madde 15/3, (2004 Sayılı Kanun madde 287) – (...) Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir. Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir. 290. madde bu konuda kıyasen uygulanır.”

B. Kesin Mühlet Sürecinde Konkordato Komiserinin Görevleri
Mahkeme konkordatonun başarıya ulaşacağı kanaatine vardığında kesin mühlet kararı vermektedir.
Yeni bir görevlendirme yapılmasına gerek olmayan durumlarda geçici mühlet esnasında atanan geçici konkordato komiseri veya komiserleri kesin mühlet sürecinde de görevine devam etmektedir. Mahkemenin bu kararından sonra dosya komisere tevdi edilmektedir.
Kesin mühlet kararı ile birlikte bir Alacaklılar Kurulu oluşturulmaktadır.
Bu kurul ayda en az bir kez toplanıp oy çokluğu ile konkordatoya ilişkin hususlarda kararlar almaktadır fakat bu kurulun oluşum sürecinde dikkat edilmesi gereken konular bulunmakta ve bu konularla ilgili olarak komiserin görüşü alınmaktadır.
Alacaklılar kurulunda her bir alacaklının hakkaniyete uygun bir şekilde temsil edilebilmesi için farklı hukuki niteliğe sahip alacakları olan alacaklılardan seçim yapılır ve komiserin konuyla alakalı görüşü alınır.
Her ayda en az bir kez yapılması planlanan toplantılarda ise konkordato komiseri hazır bulunmalı, alınan kararları toplantıya katılanların imzalarını da almak suretiyle tutanağa geçirmelidir.
Kesin mühlette borçluya tanınan bir yıllık süre kesin süre değildir. Güçlük arz eden özel durumlarda veya meşakat gerektiren ön projeler söz konusu olduğunda kesin mühlet, komiserin durumu açıklayan gerekçeli raporu ve talebi ile altı aya kadar daha uzatılabilmektedir. Eğer süre uzatımı talebinde bulunan borçlu ise konkordato komiserinin görüşü de alınmalıdır.
Konkordato komiserinin görevlerine ilişkin hükümler 7101 Sayılı Kanun,Madde 18’de (2004 Sayılı Kanun,Madde 290) açıkça belirtilmiştir fakat “Kesin Mühlet” üst başlıklı 7101 Sayılı Kanun,Madde 17 (2004 Sayılı Kanun,Madde 289) ile yukarıda açıklanan gerekçeler somutlaştırılabilir.
“7101 Sayılı Kanun madde 17, (2004 Sayılı Kanun madde 289) – Mahkeme, kesin mühlet hakkındaki kararını geçici mühlet içinde verir.
Kesin mühlet hakkında bir karar verilebilmesi için, mahkeme borçluyu ve varsa konkordato talep eden alacaklıyı duruşmaya davet eder. Geçici komiser, duruşmadan önce yazılı raporunu sunar ve mahkemece gerekli görülürse, beyanı alınmak üzere duruşmada hazır bulunur. Mahkeme yapacağı değerlendirmede, itiraz eden alacaklıların dilekçelerinde ileri sürdükleri itiraz sebeplerini de dikkate alır.
Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması halinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla birlikte mahkeme, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam etmesine karar verir ve dosyayı komisere tevdi eder.
(…) Alacaklılar kurulu oluşturulurken komiserin de görüşü alınır. Alacaklılar kurulu her ay en az bir kere toplanır ve hazır bulunanların oy çokluğuyla karar alır. Komiser bu toplantıda hazır bulunarak alınan kararları toplantıya katılanların imzasını almak suretiyle tutanağa bağlar.(…)
Güçlük arz eden özel durumlarda kesin mühlet, komiserin bu durumu açıklayan gerekçeli raporu ve talebi üzerine mahkemece altı aya kadar uzatılabilir. Borçlu da bu fıkra uyarınca uzatma talebinde bulunabilir; bu takdirde komiserin de görüşü alınır. Her iki halde de uzatma talebi kesin mühletin sonra ermesinden önce yapılır ve uzatma kararı vermeden önce, varsa alacaklılar kurulunun da görüşü alınır. (…)”

C. Konkordato Komiseri’nin madde 290’da Belirtilen Yapısı ve Görevleri
“7101 Sayılı Kanun madde 18, (2004 Sayılı Kanun madde 290) - Dosyayı teslim alan komiser kesin mühlet içinde, konkordatonun tasdikine yönelik işlemleri tamamlayarak dosyayı raporuyla birlikte mahkemeye iade eder.
Komiserin görevleri şunlardır:
a) Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak.
b) Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek.
c) Bu kanunda verilen görevleri yapmak.

d) Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak.
e) Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek.
f) Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel mali durumu hakkında bilgi vermek.
g) Mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.

8., 10., 11., 16., 21. ve 359. maddeler hükümleri kıyas yoluyla komiserler hakkında da uygulanır.
Komiserin konkordatoya ilişkin işlemleri ile ilgili şikâyetler, Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından kesin olarak karara bağlanır.
Mahkemece atanan geçici komiser ve komiserler, özel sicilinde kaydedilmek üzere mahkemenin bağlı bulunduğu bölge adliye mahkemesi bilirkişilik bölge kuruluna bildirilir.
Bir kişi eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser ve komiser olarak görev yapamaz. Komiserin sorumlulukları hakkında 227. maddenin dördüncü ve beşinci fıkrası hükümleri uygulanır.
Konkordato komiserinin nitelikleri Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.
Alacaklılar kurulu, komiserin faaliyetlerine nezaret eder; komisere tavsiyelerde bulunabilir ve kanunun öngördüğü hallerde mahkemeye görüş bildirir. Alacaklılar kurulu komiserin faaliyetlerini yeterli bulmazsa, mahkemeden komiserin değiştirilmesini gerekçeli bir raporla isteyebilir. Mahkeme bu talep hakkında borçluyu ve komiseri dinledikten sonra kesin olarak karar verir.”

Konkordato komiserinin başlıca görevi kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak ve konkordato sürecini yürütmektir.
Komiser borçlunun faaliyetlerine nezaret eder.
Bununla beraber gerekli görüldüğü takdirde mühlet kararı içerisinde veya mühlet kararını verirken mahkeme, bazı işlemlerin geçerli olarak ancak komiserin izni ile yapılmasına veya borçlunun yerine komiserin işletmenin faaliyetini devam ettirmesine karar verebilmektedir. Borçlu bu süreçte komiserin ihtar ve uyarılarına uymadığı takdirde mahkeme borçlunun malları üzerindeki tasarruf yetkisini kaldırabilir ve konkordato talebinin reddine karar verebilir.
Komiser belirli aralıklarla alacaklılara konkordato süreci ile ilgili bilgilendirme yapmakla yükümlüdür.
Alacaklılar talep ettiği takdirde ise konkordato komiseri borçlunun mali durumu hakkında da rapor hazırlar ve alacaklılara iletir.

D. Konkordato Projesi Sürecinde Komiserin Görevleri
7101 Sayılı Kanun,Madde 26-30, 2004 Sayılı Kanun,Madde 298-302 2004 Sayılı Kanun madde 298 uyarınca komiser görevlendirildikten sonra borçlunun mevcudunun bir defterini yapmaktadır.
Malların kıymet takdirini yapma görevi de konkordato komiserine yüklenmiştir.

Fakat söz konusu rehinli mallar olduğunda komiser rehinli malların kıymet takdirine ilişkin kararlarını alacaklıların incelemesine hazır bulundurmalıdır. Kıymet takdirine ilişkin kararlar alacaklılar toplantısından önce yazılı olarak rehinli alacaklılara ve borçluya komiser tarafından bildirilmek zorundadır. İlgililer komiserin takdir ettiği bedelleri beğenmedikleri takdirde yedi gün içinde ve masrafı önceden yatırmak sureti ile mahkemeden yeni bir kıymet takdiri talep edebilmektedir.
Konkordato sürecinde tüm alacaklar somut olarak gözle görülür, seçilir olmayabilir veya alacaklıların hepsi gerekli bildirimi yapmamış olabilir.
Bu sebeple 2004 Sayılı Kanun, Madde 299’da belirtildiği üzere komiser alacaklıları alacaklarını bildirmeye davet etmektedir.
Bu bildirim 2004 Sayılı Kanun, Madde 288 çerçevesinde yapılmaktadır. Komiser ilanına bilançoda kayıtlı olmayan alacaklılar için, alacaklarını bildirmeyen alacaklıların konkordato projesi müzakerelerine de katılamayacakları ihtarını da eklemek zorundadır.
Bu süreçten sonra komiser borçluyu iddia edilen alacaklara ilişkin açıklamada bulunmaya davet etmektedir.
Aynı zamanda komiser, borçlunun defterleri ve belgeleri üzerinde gerekli inceleme yaparak alacakların varit olup, olmadığı hakkında rapor hazırlamakla yükümlüdür.
Proje hazırlandıktan sonra alacaklılara bildirilmekte ve tahkik işlemleri tamamlanmaktadır.
Komiser bu aşamadan sonra alacaklıları 2004 Sayılı Kanun,Madde 288 uyarınca yapacağı bir ilanla konkordato projesini müzakere etmek üzere toplantıya çağırmaktadır.
Takvimi komiser belirler ve ilk toplantı günü ilandan en az bir ay sonra yapılmak zorundadır.
Komiser bu ilanda alacaklıların toplantıdan on beş gün önce her türlü belgeyi inceleyebileceklerini de bildirmektedir.
İlanın birer sureti adresi belli olan alacaklılara posta yolu ile bildirilmektedir.
Yapılacak toplantıya komiser başkanlık etmektedir ve süreç onun nezaretinde işlemektedir.
Toplantı esnasında borçlunun durumu hakkında alacaklılara komiser tarafından detaylı rapor verilmekte ve alacaklılar bilinçlendirilmektedir, bununla beraber müzakereler sonucu komiser tarafından oluşturulan konkordato tutanağı kabul ve ret oyları ile beraber derhal imza olunmaktadır.
Alacaklılar toplantılarının tamamlanmasından itibaren en geç üç gün içinde konkordatoya ilişkin bütün belgeler, alacaklıların projeyi kabul edip etmediği ve tasdike uygun olup olmadığına dair gerekçeli rapor komiser tarafından hazırlanmakta ve mahkemeye tevdi edilmektedir.